1. İnsan və heyvanda görmə orqanı. □ Ala gözlər. Badamı gözlər.
2. Görmə qabiliyyəti, görmə. □ Gözü zəifləmək.
3. Gözümdə (gözündə) şəklində, nəzər... Ətraflı
Hissə, bölmə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Sən tövlədə hər day üçün qırx gözlü bir axur qayıracaqsan. (“Alı kişi”)... Ətraflı
Pay, hissə; şərikli alınıb kəsilmiş heyvanın şəriklər arasında bölünən hissələri. □ Mana da bir göz ət bölün (Tovuz).... Ətraflı
Bataqlıq. □ İnəx' bə:ndə <bu yanda> gözə batıf.... Ətraflı
Göz tüşməx': yetişməyə başlamaq. □ Üzümə göz tüşübdü, yə:ni təzə dəyir (Mingəçevir).... Ətraflı
işləri çox olmaq, asudə vaxt tapmamaq; fürsəti olmamaq, imkan, vaxt tapa bilməmək; ~ başını qaşımağa vaxtı olmamaq.... Ətraflı
bax: bir göz qırpımında.... Ətraflı
imkan verməmək; ~ qarşısını almaq (kəsmək).... Ətraflı
Buradakı ağart sözü, əslində, alartmaqdır. Al –“qırmızı” deməkdir. Gözü ağardanda (hirslənəndə) gözə qan gəlir və o qızarır. Sonradan alart sözü dəyişərək ağart şəklinə düşüb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)... Ətraflı
kimisə nəzarətdə saxlamaq; həbs etmək, tutmaq.... Ətraflı
başqalarına sezdirmədən, nəzərə çarpdırmadan, gizlicə nəzər yetirmək, süzmək.... Ətraflı
nəzər salmaq, diqqət yetirmək; nəyisə (qəzet, yazı və s.) yüngülvarı nəzərdən keçirmək.... Ətraflı
nəyəsə gözlə işarə etmək; ~ göz vurmaq.... Ətraflı
hər hansı uğuru, davranışı, var-dövləti və s. ilə onu istəməyən bir başqasında qısqanclıq, paxıllıq hissi oyatmaq.... Ətraflı
inanca görə, baxışı ilə kiməsə zərər yetirmək; ~ gözə gəlmək, nəzər dəymək, nəzərə gəlmək, pis nəfəsə gəlmək.... Ətraflı
►Pis gözə, bəd nəzərə gəlmək, şər qüvvələrə, uğursuzluğa tuş olmaq. İfadə tarixən formalaşmış xalq inanclarından qaynaqlanır.
Bir sıra xalqlarda «pis göz» («bәd nәzәr») ilә bağlı olan təsəvvürlər... Ətraflı
yaxşı gedən işin pozulacağından ehtiyat edərkən işlədilən ifadə; ~ şeytan qulağı kar olsun, qulaqlara qurğuşun.... Ətraflı
1. Bir şeyi ələ keçirmək arzusunda olmaq, sahib olmağa çalışmaq.
2. Yeganə ümid yeri olmaq, arxayın olmaq; ~ bel bağlamaq.
3. Diqqətlə baxmaq.... Ətraflı
şövqlə, həvəslə, istədiyi qədər (baxmaq).... Ətraflı