Bax: çalmaq (1-ci mənaya).... Ətraflı
Bax: çalmaq (2-ci mənaya).... Ətraflı
1. Başa sarınan sarıq. □ Hind kişilərinin başında çalma vardı.
2. Başa örtülüb boynun dalında düyünlənən kiçik kəlağayı, ləçək, yaylıq və s.... Ətraflı
Keçmişdə Şərqdə, o cümlədən Azərbaycanda geniş yayılmış kişi baş geyimi növü. C., adətən, fəs və ya araqçının üstündən dönə-dönə sarınmış ipək, yun, qumaş parçadan i... Ətraflı
Suqabı. □ Çalmeynan su içirix'; Çalmeynan tayqulp bir şeydi (Kəlbəcər).... Ətraflı
Dəryaz. □ Otu çalmeynan çalırıx (Ağdam).... Ətraflı
Xəşil. □ Çalma çalın, yə:x .... Ətraflı
Nar, heyva və s. çubuqlarından düzəldilən böyük süpürgə.... Ətraflı
Baş yaylığı. □ Keşmişdə arvatdar çalma bağliyərdi başına (Şəki); Çalmeynan yaman arası sazdı nənəmin (Gədəbəy).... Ətraflı
Çalmalı, başı çalmalı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Osmanlı dedi:
– Ay çalmabaş, adını eşitmişdim, amma üzünü görməmişdim. Çox namərdsən, kişi əvvəl düşməni xəbərdar edər, sonra vuruşar. (Paris... Ətraflı
1. Başında çalma olan. □ Çalmalı seyidin son sözləri eşidildi. (Mir Cəlal).
2. Kiçik kəlağayı, ləçək və s.ni çalma kimi başına sarımış. □ Hamı diki... Ətraflı
1. Çalğı alətində bir musiqi nömrəsi icra etmək, çalğı alətini səsləndirmək. □ Tar çalmaq. Dumbul çalmaq. Pianino çalmaq.
2. Vurmaq, çaxmaq, qaxmaq... Ətraflı
Çalğı ilə süpürmək; çalğılamaq. □ Dünənki kimi bu gün də Hüseyn böyük xırmanın qırağını əvvəlcə çaldı, sonra şanaladı. (S.Rəhimov).... Ətraflı
Çalma kimi başına sarımaq. □ Xanpəri acıqlı olanda kəlağayısının ucu ilə başını çalardı. (Ə.Vəliyev).... Ətraflı
Mənaları çoxdur: qatıq çal, xəşil çal, mıxı yerə çal, çalmanı başına çal, saz çal və s. Çalxamaq sözü də çalmaqla bağlıdır. “Qatıq çal”, “xəşil çal”, “nehrə çalxa”cümlələrində çal sözü “qarışdır” mənasındadır: çalasını südə qat; xəşili oxlovla qarışdır (bula), nehrədə qatığı zərbə yolu ilə qarı... Ətraflı
Etimoloji mənası “oxumaq” deməkdir. Çalar sözü ruscaya “поющий” kimi tərcümə olunub, çalğı isə певчий kimi verilib. Qax rayonunda Nə oxuyursan (deyirsən) əvəzinə, nə çalırsan işlədilir. Mənbələrdə bülbül əvəzinə çalğı quş ifadəsi vardır. Fit çalmaq ifadəsindəki çal sözü də məhz “oxumaq” mənasın... Ətraflı
1. Oğurlamaq, xəlvəti götürmək.
2. Döymək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sürüsündən quzu qapdım, uladım,
Kəllə kəsdim, igid qanı yaladım,
Çaldım, çapdım, çox sövdəgər taladım,
Bazırganda arzumanı... Ətraflı
Süpürmək. □ Çalğunu götü həyəti çal (Zəngilan); Diyirəm tuğu götür, bir o yən-bu yəni çal (Şəki).... Ətraflı
Oğurlamaq, xəlvəti götürmək. □ Əli pıça:mı nətə:r çaldısa, xabarım olmadı (Cəbrayıl).... Ətraflı
Mayalamaq (südü). □ Qaynar çalman südü, turş olor onda qatıx (Gədəbəy); A:z, o südü çal, uşaxlar sə:r qatığ isdiyəjəx'lər (Ağdam).... Ətraflı
Döymək, vurmaq. □ Əhmət oğlun yaman çaldı büyünnəri (Çənbərək).... Ətraflı
Oxşamaq, bənzəmək. □ Parça satırdılar, rəngi biyaz <bir az> qırmızıya çalırdı.... Ətraflı
Eşitmək, xəbər tutmaq. □ Qulağım çalıb, diyəsən uşağlar balığ tutmağa gediflər.... Ətraflı
